نظریه ها و اصول بازی درمانی

​

روی لینک زیر کلیک کنید:

بازی درمانی چیست؟ انواع رویکردهای بازی درمانی کدامند؟

 

​

 

نظریه های خاص بازی درمانی

این نظریه ها ، نظریه هایی هستند که به طور خاص برای بازی درمانی مطرح شده اند:

بازی درمانی ولی- فرزندی : در این نوع بازی درمانی از والدین به عنوان عوامل درمانی استفاده می شود. بازی درمانی ولی-فرزندی به حذف مشکلات فعلی، بهبود روابط ولی-فرزندی و قدرتمند کردن سیستم خانواده به عنوان یک کل کمک می کند. در این شیوه چون والدین می کوشند احساسات کودکشان را درک کنند کودک نیز به درک جدیدی از والدینش نائل می شود. والدین در این شیوه درمانی قادرند حین بازی تغییراتی در رفتارشان ایجاد کنند، بدون اینکه بعد از برگشت به شیوه های رفتاری خاص خودشان احساس گناه کنند. در این روش درمانگر طی چهار جلسه مفاهیم اصلی بازی درمانی شامل ساختاربندی، گوش دادن همدلانه، تصویرسازی کودک مدار، و تنظیم محدودیت را به والدین آموزش می دهد. سپس امتحانی برگزار می کند و والدین جلساتشان را با کودکانشان شروع می کنند.

در این جلسات معمولا یکی از والدین با فرزند مورد نظر جلسه دارد. البته کل اعضای خانواده هم می توانند حضور داشته باشند. درمانگر جلسات اول درمان را بررسی می کند و بازخوردهای لازم را به والدین می دهد تا بتوانند بدون حضور او جلسات را اداره کنند. در عین حال جلسات ملاقاتی ، در فواصل زمانی گوناگون با خانواده تشکیل می دهد تا ضمن ارزیابی عملکرد آنان زمینه مشورت را برایشان فراهم کند. این روش را که ون فیلت (Van Fleet) برای خانواده هایی با مشکل مزمن ارائه کرده است، خلاقیت درمانگر آموزش دیده به افزایش اعتماد به نفس والدین کمک می کند.

تراپلی: در این رویکرد مستقیم از والدین کودک ابتدا به عنوان مشاهده گر و سپس به عنوان کمک درمانگر استفاده می شود. مشاوران و والدین در این شیوه از طریق تشویق کودکان به فعالیت های شاد و لذت بخش زمینه تقویت دلبستگی ایمن را فراهم می آورند.

بازی درمانی گروهی ساختاربندی شده: اوکانر این روش درمانی را که عملکرد اولیه اش بهبود تعامل اجتماعی با کودک است معرفی می کند. در این مدل اتاق بازی درمانی به سه بخش تقسیم می شود: 1) اتاق نشیمن که برای بحث ها و فعالیت های آرام مناسب است. 2) بخشی که برای بازی های رومیزی یا طرح های هنری مناسب بوده و شامل یک میز و چند صندلی است. 3) یک فضای خالی بزرگ که به منظور فعالیت ها  و بازی های حرکتی مورد استفاده قرار می گیرد.

فرایند درمان در این روش به چها بخش تقسیم می شود: تمرین ریلکسیشن ( تن آرامی)، صحبت درباره عملکرد اعضای گروه، کار با درمانگر و ارائه 15 دقیقه آزادی عمل برای انتخاب اقدامات مد نظر کودک، که این مورد بخش اعظم فعالیت ها را به خود اختصاص می دهد. وظیفه درمانگر در این مدل شامل تشکیل گروه، انتخاب و ارائه فعالیت ها و حفظ اهداف است.

بازی درمانی رشدی: این رویکرد زمانی مورد استفاده قرار می گیرد که اکثر ارتباطات کودک دچار مشکل باشد. در این شیوه اعتقاد بر این است که ارتباط کودک با یک بزرگسال حین بازی او را برای برقراری ارتباط مناسب با سایر افراد آماده می سازد.

بازی درمانی مشارکتی: اساس این مدل نظریه ساخت اجتماعی و روایت درمانی است که نحوه رشد هویت را بر اساس داستان هایی که کودک درباره خودش می گوید یا دیگران درباره او می گویند، توضیح می دهد. در این روش بر رابطه بین درمانگر و کودک، توافق مشترک بین آنان در معنادهی به بازی ها، نگاه انسان به عنوان بخشی از یک نظام و نه یک فرد مجزا و تشویق کودک به نوسازی زندگی خود با توجه به داستان های هویتی جدید تأکید فراوان می شود.

بازی درمانی تجویزی: نوعی رویکرد التقاطی است که با ترکیب فنون گوناگون از شیوه های مختلف بازی درمانی، راهبرد درمانی مناسبی را برای مواجهه با مشکلات خاص کودکان ارائه می دهد.

اصول بازی درمانی

1) کودک باید مورد پذیرش بی قید و شرط قرار گیرد و با او رابطه مناسب برقرار شود.

2) کودک باید آزاد گذاشته شود تا به میل خود آنطور که می خواهد بازی کند.

3) اتاق بازی باید مناسب و آرام باشد و کودک به همکاری و مشارکت تشویق شود.

4) کودک به دلیل اشتباهاتش هیچ گاه شماتت و سرزنش نشود.

5) قوانین وضع شده باید تا حد امکان ساده و قابل درک باشد و کودک بتواند آنها را اجرا کند.

6) محدودیت های تعیین شده برای کودک به حداقل ممکن کاهش یابد.

7) به گفتار و احساسات کودک ضمن بازی توجه شود.

8) زمان و نوع بازی با سن کودک متناسب باشد.

9) به کودک اجازه برون ریزی هیجانات و عواطف داده شود و از بروز خشم و ترس او ممانعت نشود.

10) مشاور به اعمال و گفتار کودک جهت ندهد و فقط در صورت تقاضای کودک به او یاری رساند.

11) مشاور به هیچ وجه در درمان کودک شتاب نکند، زیرا درمان به تدریج انجام می شود.

12) مشاور از سکوت در برابر سؤالات و تردیدهای کودک بپرهیزد.

 

ویژگی های اتاق بازی درمانی

نسبتا بزرگ

دیوارهای صاف و قابل شستشو

نور و دمای مناسب

جای کافی برای بازی های پر جنب و جوش

سقف آکوستیک

رنگ ملایم و روشن و کمدی برای قرار دادن اسباب بازی های مورد نیاز

بخشی از آن مفروش به پوشش پلاستیکی و بقیه اش موکت یا فرش باشد تا کودک به راحتی بتواند بنشیند.

مجهز به دوربین ویدئویی و آینه یک طرفه که استفاده از آنها باید با اطلاع قبلی کودکان و والدین و دریافت رضایت نامه کتبی باشد.

تجهیزات کافی برای بازی از جمله: 

وسایل آشپزخانه اسباب بازی

خانه و خانواده عروسکی

وسایل نقلیه اسباب بازی

حیوانات مزرعه و باغ وحش اسباب بازی

مجسمه های کوچک افراد مشهور و قهرمان

ماسک های مختلف

کتابهای قصه

کارتهای بازی

مکعبهای چوبی

کشتی عروسکی

جعبه رنگ، قلم ، مداد رنگی ، ماژیک، سه پایه نقاشی

قیچی ، مقوا، کاغذ، تخته ، و گچ

جعبه های شن و ماسه

قطعات چوب برای خانه سازی و چکش اسباب بازی

• تعیین برخی محدودیت ها نیز در بازی درمانی لازم است از جمله:بیرون نبردن اسباب بازی ها از اتاق بازی ، ترک نکردن اتاق بازی به دلخواه ،نریختن مقدار زیادی آب در جعبه شن، نریختن شن در اتاق بازی، رنگ نکردن و علامت نگذاشتن روی دیوارها، حفظ حرمت کلامی در اتاق بازی.

نویسنده: نیره آزادی نقش کارشناس ارشد مشاوره توانبخشی از دانشگاه علامه طباطبایی

منبع: کتاب راهنمایی و مشاوره کودک تالیف دکتر عبدالله شفیع آبادی

بیشتر بخوانید: فنون قصه گویی برای کودکان

 

برای مشاهده ویدئوهای متنوع کلیک کنید

 

 کتاب در مورد بازی درمانی

- کتاب بازی درمانی (نظریه ها، انجام پژوهش و روش های مداخله)تالیف سید علی صمدی

- کتاب بازی درمانی: نظریه ها ، روش ها و کاربردهای بالینی تالیف الهه محمد اسماعیل

 

​